معرفی BibLaTeX فارسی

در فرآیند نگارش مقالات علمی با استفاده از LaTeX، مدیریت منابع و مراجع اهمیت زیادی دارد. دو ابزار پرکاربرد در این زمینه، BibTeX و BibLaTeX هستند. در این مطلب به بررسی تفاوت‌های این دو ابزار پرداخته و نمونه کدهای مورد نیاز برای یک مقاله فارسی با استفاده از XePersian ارائه می‌دهیم.

تفاوت‌های اصلی BibTeX و BibLaTeX

BibTeX

قدمت و سادگی: BibTeX ابزار قدیمی‌تری است که به طور گسترده‌ای در جوامع علمی استفاده می‌شود. ساده و قابل فهم برای کاربران تازه‌کار است.
قالب‌بندی محدود: امکانات قالب‌بندی آن محدودتر بوده و تغییرات گسترده در سبک‌های مراجع نیازمند تغییر در فایل‌های .bst است.
پشتیبانی کمتر از زبان‌های غیر لاتین: پشتیبانی از زبان‌هایی مانند فارسی محدودتر است و ممکن است مشکلاتی در نمایش صحیح منابع ایجاد کند.

BibLaTeX

امکانات پیشرفته: BibLaTeX با امکانات بیشتری برای مدیریت مراجع، از جمله پشتیبانی بهتر از زبان‌های مختلف، انعطاف‌پذیری بیشتر در قالب‌بندی و قابلیت‌های سفارشی‌سازی.
پشتیبانی از Unicode: به طور پیش‌فرض از Unicode پشتیبانی می‌کند که برای زبان‌هایی مانند فارسی بسیار مناسب است.
یکپارچگی با XeLaTeX و LuaLaTeX: با سیستم‌های مدرن‌تر LaTeX مانند XePersian هماهنگی بهتری دارد.

نمونه کد با BibTeX

در این نمونه، از BibTeX برای مدیریت منابع در یک مقاله فارسی با استفاده از XePersian استفاده شده است.

فایل LaTeX (main.tex)

 1
 2
 3
 4
 5
 6
 7
 8
 9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
\documentclass{article}

\usepackage{xepersian}
\settextfont{Yas} % فونت دلخواه برای متن فارسی
\setlatintextfont{Times New Roman} % فونت برای متن لاتین

\usepackage{cite}

\begin{document}

\section{مقدمه}

این یک نمونه متن است که در آن به منبعی \cite{ref1} اشاره شده است.

\bibliographystyle{unsrt} % انتخاب سبک مرجع
\bibliography{references} % فایل منابع

\end{document}

فایل منابع (references.bib)

 1
 2
 3
 4
 5
 6
 7
 8
 9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
% ./references.bib
@article{ref1,
  author = {علی علی‌پور, and ممد ممدپور},
  title = {مقایسه تطبیقی نقش مسواک و جاروبرقی در رشد نهال انگور},
  journal = {مجله نمونه},
  year = {۱۴۰۲},
  volume = {۱۰},
  number = {۲},
  pages = {۱-۱۰},
}

@article{ref2,
  author = {علی علی‌پور, and ممد ممدپورو, and رضا رضاپور},
  title = {تاثیر بوی کباب در افزایش نرخ بهروری کارگران کارخانه شورآباد},
  journal = {مجله نمونه},
  year = {۱۴۰۲},
  volume = {۱۰},
  number = {۲},
  pages = {۱-۱۰},
}

روش کامپایل

1
2
3
4
xelatex main.tex
bibtex main
xelatex main.tex
xelatex main.tex

خروجی فایل بالا را اینجا می توانید ببینید.

نمونه کد با BibLaTeX

در این نمونه، از BibLaTeX به همراه biber برای مدیریت منابع استفاده شده است.

فایل LaTeX (main.tex)

 1
 2
 3
 4
 5
 6
 7
 8
 9
10
11
12
13
14
15
16
17
\documentclass{article}
\usepackage[backend=biber,style=numeric,sorting=none]{biblatex}
\addbibresource{references.bib} % فایل منابع

\usepackage{xepersian}
\settextfont{Yas} % فونت دلخواه برای متن فارسی
\setlatintextfont{Times New Roman} % فونت برای متن لاتین

\begin{document}

	\section{مقدمه}

	این یک نمونه متن است که در آن به منبعی \cite{ref1} اشاره شده است.

	\printbibliography

\end{document}

روش کامپایل

1
2
3
4
xelatex main.tex
biber main
xelatex main.tex
xelatex main.tex

خروجی فایل بالا را اینجا می توانید ببینید.

پشتیبانی از زبان فارسی در BibLaTeX

اگرچه BibLaTeX امکانات زیادی برای پشتیبانی از زبان فارسی در اختیار می دهد امّا هنوز به طور رسمی از زبان فارسی پشتیبانی نمی کند. من برای پشتیبانی از زبان فارسی یک پول ریکوئست در ریپازیتوری اصلی پروژه در گیتهاب ارسال کرده ام امّا تا این لحظه هنوز تایید نشده.

توضیح اینکه فایل های .lbx در BibLaTeX به عنوان منابعی برای محلّی سازی واژه ها و قواعد چینش استفاده می شوند. یک لیست از این فایل ها که در حال حاضر به طور رسمی پشتیبانی می شوند را اینجا می توانید ببیند.

کار من این بود یکی از این فایل برای زبان فارسی ایجاد کردم که محتوای آن را در پول ریکوئست می تواند آن را ببینید.

علاوه بر تهیه معادل های فارسی، مشکل دیگری که وجود دارد این است که فی المثل در استایل APA که فرمت متداول مقالات علمی است، بین نام نویسندگان به جای و کاراکتر & چاپ می شود که برای این مشکل هم یک پول ریکویئست دیگر در ریپازیتوری مربوطه نوشته ام که آن هم تا این لحظه با سورس اصلی ادغام نشده.

فی الحال اگر می خواهید تا قبل از اعمال تغییرات در پکیج اصلی از BibLaTeX استفاده کنید، کافی است سه فایل مرتبط را در کنار فایل tex خود کپی کنید و تنظیماتی را که در زیر آمده به سورس خود اضافه کنید:

تنظیمات

برای اعمال پیکربندی فارسی پس از آنکه مطمئن شدید هر 3 فایل فوق در کنار فایل tex اصلی شما قرار دارند، پکیج را به صورت زیر اضافه کنید:

1
\usepackage[backend=biber, style=persian-apa, language=persian]{biblatex}

جمع بندی

هر دو ابزار BibTeX و BibLaTeX برای مدیریت منابع در LaTeX کاربردی هستند، اما BibLaTeX با امکانات بیشتر و پشتیبانی بهتر از زبان‌های غیر لاتین مانند فارسی، انتخاب مناسبی برای مقالات مدرن و پیچیده‌تر به شمار می‌رود. انتخاب بین این دو ابزار بستگی به نیازهای خاص شما و میزان سفارشی‌سازی مورد نظر دارد.